Mù màu

Bệnh mù màu

Bệnh mù màu thường có nguyên nhân do di truyền. Khi so sánh giữa nam và nữ, nam giới có nhiều khả năng bị mù màu bẩm sinh hơn so với nữ giới. Hầu hết những người bị mù màu không thể phân biệt giữa các sắc thái nhất định của màu đỏ và màu xanh lá cây. Một số trường hợp, những người bị mù màu không thể phân biệt giữa các sắc thái của màu xanh và màu vàng. Một số bệnh về mắt hoặc một số loại thuốc đặc biệt cũng có thể gây mù màu.

Triệu chứng

Bạn có thể bị thiếu khả năng nhận biết màu mà đôi khi không hề biết. Một số người nhận ra rằng họ/hoặc con của họ mắc phải tình trạng này khi có sự nhầm lẫn nào đó xảy ra trong cuộc sống, chẳng hạn như khi có vấn đề trong việc phân biệt màu sắc trong đèn giao thông, hoặc giải thích các tài liệu học tập được mã hóa bằng màu sắc. Những người bị ảnh hưởng bởi mù màu có thể không phân biệt được:

• Các sắc thái khác nhau của màu đỏ và xanh lá cây
• Các sắc thái khác nhau của xanh lam và vàng
• Bất kỳ màu nào

Sự thiếu khả năng nhận biết màu sắc phổ biến nhất là không thể nhìn thấy một số sắc thái của màu đỏ và xanh lá cây. Thông thường, một người bị thiếu khả năng nhận biết màu đỏ-xanh lá cây hoặc xanh lam-vàng ở mức độ không hoàn toàn thường sẽ không nhạy cảm với cả hai màu cùng lúc. Các khiếm khuyết có thể nhẹ, vừa hoặc nặng.

Nguyên nhân

Nhìn thấy màu sắc qua quang phổ ánh sáng là một quá trình phức tạp, phụ thuộc khả năng của mắt để phản ứng với các bước sóng ánh sáng khác nhau. Ánh sáng chứa tất cả các bước sóng màu và đi vào mắt qua giác mạc, đi qua thủy tinh thể và mô trong suốt trong mắt (thủy tinh thể) đến các tế bào nhạy cảm với bước sóng (tế bào hình nón) ở phía sau mắt trong vùng điểm vàng của võng mạc. Các tế bào hình nón nhạy cảm với các bước sóng ánh sáng ngắn (xanh lam), trung bình (lục) hoặc dài (đỏ). Chất hóa học trong tế bào hình nón sẽ kích hoạt phản ứng và gửi thông tin bước sóng qua dây thần kinh thị giác đến não bộ. Nếu mắt bình thường, chúng ta sẽ cảm nhận được màu sắc. Tuy nhiên, trong trường hợp mắt có các bất thường, tế bào hình nón thiếu một hoặc nhiều chất nhạy cảm với bước sóng sẽ không thể phân biệt được màu đỏ, xanh lá cây hoặc xanh lam.

Mù màu có một số nguyên nhân:

• Rối loạn di truyền. Thiếu hụt khả năng nhận biết màu sắc do di truyền phổ biến hơn ở nam so với nữ. Sự thiếu hụt màu sắc phổ biến nhất là đỏ-xanh lá cây, sau đó là xanh lam-vàng. Rất hiếm khi thiếu hụt tất cả các loại thị lực màu. Khả năng di truyền có thể ở mức độ nhẹ, trung bình hoặc nặng của rối loạn. Thiếu hụt khả năng phân biệt màu do di truyền thường ảnh hưởng đến cả hai mắt và mức độ nghiêm trọng không thay đổi trong suốt cuộc đời.
• Bệnh tật. Một số tình trạng có thể gây thiếu hụt màu sắc là thiếu máu hồng cầu hình liềm, đái tháo đường, thoái hóa điểm vàng, bệnh Alzheimer, bệnh đa xơ cứng, bệnh tăng nhãn áp, bệnh Parkinson, nghiện rượu mạn tính và bệnh bạch cầu. Trong các bệnh, một bên mắt có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn bên mắt còn lại, và tình trạng thiếu hụt khả năng nhận biết màu có thể thuyên giảm nếu bệnh được điều trị.
• Một số loại thuốc. Một số loại thuốc có thể làm thay đổi khả năng nhận biết màu sắc, chẳng hạn như một số loại thuốc điều trị một số bệnh tự miễn, các vấn đề về tim, huyết áp cao, rối loạn cương dương, nhiễm trùng, rối loạn thần kinh và các vấn đề tâm lý.
• Sự lão hóa. Khả năng nhìn màu sắc cũng giảm dần khi già đi.
• Hóa chất. Tiếp xúc với một số chất hóa học chẳng hạn như carbon disulfide hoặc phân bón có thể gây mất khả năng nhận biết màu sắc màu sắc.

Chẩn đoán

Chẩn đoán thiếu khả năng phân biệt màu sắc được thực hiện tại các cơ sở y tế đặc biệt. Khi đó, bác sĩ có thể cho bạn xem những bức tranh được thiết kế đặc biệt, cấu tạo từ những chấm màu có các con số hoặc hình dạng khác màu ẩn bên trong. Nếu bạn gặp phải tình trạng này, bạn sẽ rất khó hoặc thậm chí là không thể nhìn thấy một số hình trong các bức tranh dấu chấm.

Thực tế, không có phương pháp điều trị tình trạng này, trừ khi nguyên nhân của nó đến từ một vấn đề sức khỏe hay việc bạn đang sử dụng một loại thuốc đặc biệt. Trong trường hợp có nguyên nhân cụ thể từ vấn đề nào đó, điều trị các vấn đề đó hay ngừng thuốc sẽ giúp mắt nhìn tốt trở lại.

Một số loại kính lọc màu có thể giúp nâng cao khả năng nhận ra màu sắc, bằng cách tăng độ tương phản giữa các màu bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, những loại kính này không cải thiên khả năng nhìn ở tất cả các màu. Trong tương lai, liệu pháp thay thế gen có thể là một điều kỳ vọng để điều trị căn bệnh này.

Thay đổi lối sống và điều trị tại nhà

Việc gặp phải tình trạng thiếu hụt nhận biết màu sắc có thể gây ra nhiều vấn đề khó khăn trong cuộc sống, nhưng bạn có thể thực hiện theo một số mẹo dưới đây để giúp bản thân hạn chế tối đa những ảnh hưởng mà nó mang lại:

• Ghi nhớ thứ tự các đồ vật, sự vật có màu. Bạn có thể ghih nhớ những chi tiết quan trọng với các màu đặc trưng theo cách nhớ thứ tự, chẳng hạn như nhớ thứ tự đèn giao thông.
• Gắn nhãn màu cho các vật có thể kết hợp với nhau. Nhờ đó, việc phân biệt màu có thể dễ hơn cho quá trình phân loại đồ vật. Ví dụ cho quy trình này là việc bạn sắp quần áo theo các màu có thể phối cùng nhau trong cùng một ngăn tủ.
• Dùng công nghệ. Có rất nhiều ứng dụng dành cho điện thoại hay các thiết bị kỹ thuật số giúp bạn xác định màu sắc chính xác hơn.

Mù màu – hay thiếu khả năng phân biệt màu sắc là một tình trạng có thể xảy ra do di truyền hay do một bệnh lý tiềm ẩn hoặc đang sử dụng một loại thuốc nào đó. Mới nguyên nhân do di truyền, vẫn chưa có cách nào có thể điều trị được. Nếu là một nguyên nhân do bệnh lý hay sử dụng thuốc, việc điều trị khỏi hay ngừng thuốc sẽ giúp mắt hoạt động ổn định trở lại.

Khoa học đang ngày càng phát triển và hứa hẹn những biện pháp giúp cải thiện tình trạng này. Một số phương pháp hiện nay có thể giúp những người đang gặp phải như sử dụng kính lọc màu, các phương tiện kỹ thuật số hay các mẹo ghi nhớ, sắp xếp đồ đạc…